നവോത്ഥാന കേരളത്തിന്റെ ശബ്ദമായിരുന്ന പ്രൊഫസർ എം.കെ. സാനുവിന്റെ ജീവിതത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങളാണ് ഈ ലേഖനത്തിൽ. സാംസ്കാരിക രംഗത്ത് സാനുമാഷ് എങ്ങനെ നിറഞ്ഞുനിന്നു, അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രധാന കൃതികൾ, രാഷ്ട്രീയ ജീവിതം, പുരസ്കാരങ്ങൾ എന്നിവ ഇതിൽ വിവരിക്കുന്നു. ലളിതമായ ജീവിതശൈലി പിന്തുടർന്ന് മറ്റുള്ളവർക്ക് പ്രചോദനമായ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓർമ്മകൾ എന്നും നിലനിൽക്കും.
എം.കെ. സാനു മാഷ് ഒരു അധ്യാപകൻ, നിരൂപകൻ, പ്രഭാഷകൻ, എഴുത്തുകാരൻ എന്നീ നിലകളിൽ കേരളത്തിന്റെ സാംസ്കാരിക രംഗത്ത് നിറഞ്ഞുനിന്നു. 98-ാം വയസ്സിലും അദ്ദേഹം സജീവമായിരുന്നു. മറ്റുള്ളവരെ നല്ല കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചുകൊണ്ടും, നന്മകൾ ചെയ്തുമാണ് സാനുമാഷ് ജീവിച്ചത്. എളിമയുടെ പ്രതീകമായി സാംസ്കാരികരംഗത്ത് അദ്ദേഹം എന്നും ഓർമ്മിക്കപ്പെടും.
താൻ ഒരു മണൽതരിയെപ്പോലെ ചെറുതാണെന്ന് സാനുമാഷ് പ്രസംഗങ്ങളിൽ ആവർത്തിച്ചുപറയുമായിരുന്നു. കുമാരനാശാന്റെ നളിനിയിലെ വരികൾ അദ്ദേഹം എട്ടാം ക്ലാസ്സിൽ പഠിക്കുമ്പോൾ തന്നെ തന്റെ ജീവിത ലക്ഷ്യമായി കണ്ടു. “അന്യജീവനുതകി സ്വജീവിതം ധന്യമാക്കും അമലേ വിവേകികൾ” എന്ന വരികളാണ് അന്ന് ടീച്ചർ ആരാകാനാണ് ആഗ്രഹമെന്ന് ചോദിച്ചപ്പോൾ സാനുമാഷ് മറുപടിയായി എഴുതി നൽകിയത്.
1927 ഒക്ടോബർ 27-ന് ആലപ്പുഴയിലെ തുമ്പോളിയിലുള്ള മംഗലത്ത് തറവാട്ടിലാണ് എം.കെ. സാനു ജനിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതാപിതാക്കൾ എം.സി. കേശവനും കെ.പി. ഭവാനിയുമായിരുന്നു. ആലപ്പുഴ സനാതനധർമ്മ ഹൈസ്കൂളിൽ അധ്യാപകനായി തന്റെ ഔദ്യോഗിക ജീവിതം ആരംഭിച്ചു. പ്രസംഗത്തിലേക്കും എഴുത്തിലേക്കുമുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ കടന്നുവരവ് തികച്ചും യാദൃച്ഛികമായിരുന്നു.
ആലപ്പുഴ തുമ്പോളിയിലെ എസ്.എൻ.ഡി.പി. ശാഖയിൽ തിരുവിതാംകൂർ ഇന്ത്യൻ യൂണിയനിൽ ചേർക്കണമെന്നുള്ള പ്രമേയ ചർച്ചയിലാണ് സാനുമാഷ് ആദ്യമായി പ്രസംഗിച്ചത്. സാഹിത്യസംഘം രണ്ടായി പിരിഞ്ഞ സമയത്ത് നടത്തിയ പ്രസംഗം പിന്നീട് ലേഖനമായി എഴുതി. പുരോഗമന കലാ സാഹിത്യസംഘത്തിന്റെ പ്രസിഡന്റായിരുന്ന കാലത്താണ് അദ്ദേഹം രാഷ്ട്രീയത്തിലേക്ക് പ്രവേശിച്ചത്. 1987-ൽ എറണാകുളം മണ്ഡലത്തിൽ സി.പി.ഐ.എം സ്ഥാനാർത്ഥിയായി മത്സരിച്ച സാനുമാഷ്, കോൺഗ്രസിൻ്റെ എ.എൽ. ജേക്കബിനെ പരാജയപ്പെടുത്തി അട്ടിമറി വിജയം നേടി. ഇ.എം.എസ്സിന്റെ നിർബന്ധപ്രകാരമാണ് സാനുമാഷ് തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ മത്സരിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചത്.
അധ്യാപകൻ, നിരൂപകൻ, പ്രഭാഷകൻ, ജീവകാരുണ്യ പ്രവർത്തകൻ, സാംസ്കാരിക പ്രവർത്തകൻ എന്നീ നിലയിലെല്ലാം സാനുമാഷ് ഒരു ജീവിതത്തിൽ പല വേഷങ്ങൾ കെട്ടി. എ.കെ. ആന്റണി, മമ്മൂട്ടി, വയലാർ രവി, അന്തരിച്ച ജോൺ പോൾ തുടങ്ങിയ പ്രമുഖ വ്യക്തികൾ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ശിഷ്യന്മാരായിരുന്നു. വൈക്കം മുഹമ്മദ് ബഷീർ, പി.കെ. ബാലകൃഷ്ണൻ, സി.ജെ. തോമസ്, ജസ്റ്റിസ് വി.ആർ. കൃഷ്ണയ്യർ തുടങ്ങിയവരുമായി അടുത്ത സൗഹൃദമുണ്ടായിരുന്നു.
സാനുമാഷിന്റെ ആദ്യത്തെ വിമർശന കൃതി “കാറ്റും വെളിച്ചവും” ആയിരുന്നു. പിന്നീട് അദ്ദേഹം ജീവചരിത്ര രചനകളിലേക്ക് തിരിഞ്ഞു. “ചങ്ങമ്പുഴ കൃഷ്ണപിള്ള- നക്ഷത്രങ്ങളുടെ സ്നേഹഭാജനം”, “ബഷീർ-ഏകാന്തവീഥിയിലെ അവധൂതൻ”, “സഹോദരൻ കെ. അയ്യപ്പൻ”, “പി.കെ. ബാലകൃഷ്ണനെപ്പറ്റി ഉറങ്ങാത്ത മനീഷി” തുടങ്ങിയ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവചരിത്രങ്ങൾ ഈ രംഗത്ത് വലിയ സംഭാവനകൾ നൽകി. കുമാരനാശാന്റെ “നളിനി- വിശുദ്ധാനുരാഗത്തിൽ തെളിയുന്ന ദിവ്യദീപ്തി” ഉൾപ്പെടെ നാൽപതിലധികം കൃതികൾ അദ്ദേഹം രചിച്ചിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആത്മകഥയാണ് “കർമ്മഗതി”. വയലാർ അവാർഡ്, കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമി പുരസ്കാരം, എഴുത്തച്ഛൻ പുരസ്കാരം എന്നിവ അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. 98-ാം വയസ്സിൽ ശാരീരിക ബുദ്ധിമുട്ടുകൾക്കിടയിലും സഹോദരൻ അയ്യപ്പന്റെ സഹോദരിയും പൊതുപ്രവർത്തകയുമായിരുന്ന തപസ്വിനി അമ്മയെക്കുറിച്ച് “തപസ്വിനി അമ്മ- അബലകൾക്ക് ശരണമായി ജീവിച്ച പുണ്യവതി” എന്ന പുസ്തകം അദ്ദേഹം എഴുതി.
story_highlight:എം.കെ. സാനു കേരളത്തിന്റെ സാംസ്കാരിക രംഗത്ത് എളിമയുടെ പ്രതീകമായിരുന്നു.