ടീം ഇന്ത്യയുടെ ജേഴ്സി സ്പോൺസർമാർ പ്രതിസന്ധിയിൽ: ഡ്രീം ഇലവൻ വരെ തകർച്ചയിലേക്ക്

ടീം ഇന്ത്യയുടെ ജേഴ്സി സ്പോൺസർമാർ തുടർച്ചയായി പ്രതിസന്ധിയിലാകുന്ന കാഴ്ചയാണ് കാണുന്നത്. ഏറ്റവും ഒടുവിൽ ഈ வரிசையில் ഉൾപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത് ഡ്രീം ഇലവൻ ആണ്. മുൻപ് സ്പോൺസർമാരായിരുന്ന പല പ്രമുഖ കമ്പനികളും സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിയിൽ അകപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. വിപണി ലോകം ഇതിനെ ബിസിസിഐയുടെ ഐശ്വര്യമെന്നാണ് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്. ബിസിസിഐ ഓരോ വർഷവും റെക്കോർഡ് വരുമാനം നേടുമ്പോഴും സ്പോൺസർമാർ ഒന്നൊന്നായി പ്രതിസന്ധിയിലേക്കും പിന്നീട് ഇല്ലാതാവുന്ന അവസ്ഥയിലേക്കും നീങ്ങുന്നു. ഇന്ത്യൻ ക്രിക്കറ്റിന്റെ പ്രധാന സ്പോൺസർമാരിൽ ഒരാളായിരുന്നു സഹാറ. 2001 മുതൽ 2013 വരെ ഏകദേശം 12 വർഷക്കാലം സഹാറ ഇന്ത്യൻ ജേഴ്സിയുടെ സ്പോൺസർമാരായി തുടർന്നു. റിയൽ എസ്റ്റേറ്റ്, വ്യോമയാനം, ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി, മീഡിയ തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ ശക്തമായ സാന്നിധ്യമായിരുന്നു ഈ കമ്പനി.

ഫോർമുല വൺ, ഐപിഎൽ ടീമായ പൂനെ വാരിയേഴ്സ് എന്നിവയിലും സഹാറ നിക്ഷേപം നടത്തിയിരുന്നു. ഓരോ അന്താരാഷ്ട്ര മത്സരത്തിനും 3.34 കോടി രൂപയായിരുന്നു സ്പോൺസർഷിപ്പ് തുകയായി സഹാറ നൽകിയിരുന്നത്. എന്നാൽ നിയമവിരുദ്ധമായ ബോണ്ടുകളിലൂടെ നേടിയ 24,000 കോടി രൂപ തിരിച്ചടയ്ക്കാൻ സെബി ഉത്തരവിട്ടതോടെ സഹാറയുടെ തകർച്ച ആരംഭിച്ചു. 2014-ൽ സ്ഥാപകൻ സുബ്രത റോയിയെ ജയിലിലടച്ചത് കമ്പനിക്ക് വലിയ തിരിച്ചടിയായി. ഈ പ്രതിസന്ധിയിൽ നിന്ന് ഇതുവരെ കരകയറാൻ സഹാറയ്ക്ക് കഴിഞ്ഞിട്ടില്ല. 2014 മുതൽ 2017 വരെ സ്റ്റാർ ഇന്ത്യ ഇന്ത്യൻ ക്രിക്കറ്റ് ടീമിന്റെ സ്പോൺസർമാരായിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ മുൻനിര സംപ്രേഷണ കമ്പനിയായിരുന്നു സ്റ്റാർ ഇന്ത്യ. ക്രിക്കറ്റ് സംപ്രേഷണത്തിന്റെ പ്രധാന അവകാശം ഈ കമ്പനിക്കായിരുന്നു.

ഹോട്ട്സ്റ്റാറിലെ അതിവേഗം വളരുന്ന ഡിജിറ്റൽ വിഭാഗവും സ്റ്റാർ ഇന്ത്യയുടെ ഭാഗമായിരുന്നു. സ്പോൺസർഷിപ്പ് തുടങ്ങി കുറച്ചു വർഷങ്ങൾക്കുള്ളിൽ തന്നെ സ്റ്റാർ ഇന്ത്യ ആദ്യം ഡിസ്നിയിൽ ലയിക്കുകയും പിന്നീട് റിലയൻസ് ജിയോയുടെ ഭാഗമാവുകയും ചെയ്തു. ഇതിനുപുറമെ, കോംപിറ്റീഷൻ കമ്മീഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ പരിശോധനയ്ക്കും സ്റ്റാർ ഇന്ത്യ വിധേയമായി. ചൈനീസ് സ്മാർട്ട് ഫോൺ കമ്പനിയായ ഓപ്പോ 2017-ൽ 1079 കോടിയുടെ അഞ്ച് വർഷത്തെ കരാറിലാണ് ബിസിസിഐയുമായി സഹകരിച്ചത്. എന്നാൽ 2019-ൽ അവർ ഈ സ്പോൺസർഷിപ്പിൽ നിന്ന് പിന്മാറി.

2020-ൽ ചൈനയുമായുള്ള അതിർത്തി സംഘർഷത്തെ തുടർന്ന് രൂപപ്പെട്ട സാഹചര്യത്തിൽ 4389 കോടിയുടെ നികുതി വെട്ടിപ്പ് നോട്ടീസ് ലഭിച്ചതും സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിയിലേക്ക് നയിച്ചതും ഓപ്പോയുടെ തകർച്ചയ്ക്ക് കാരണമായി. നിലവിൽ രാജ്യത്ത് പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും ഓപ്പോയുടെ വിപണിമൂല്യം ഗണ്യമായി കുറഞ്ഞു. ഓപ്പോയുടെ പിൻഗാമിയായി 2019-ൽ ബൈജൂസ് രംഗത്തെത്തി. കൊവിഡ് മഹാമാരി സൃഷ്ടിച്ച ഡിജിറ്റൽ വിദ്യാഭ്യാസ സാധ്യതകൾ ഉപയോഗിച്ച് ബൈജൂസ് വലിയ സ്റ്റാർട്ടപ്പായി വളർന്നു. ബിസിസിഐയുമായി ആയിരം കോടി രൂപയുടെ കരാറാണ് ബൈജൂസ് ഉണ്ടാക്കിയത്.

2023 വരെ ഇത് തുടർന്നു. എന്നാൽ 2023 ആയപ്പോഴേക്കും ബൈജൂസ് പ്രതിസന്ധിയിലേക്ക് നീങ്ങി. പാപ്പരത്ത ഹർജികൾ, ഓഡിറ്റർമാരുടെ രാജി, പിരിച്ചുവിടൽ എന്നിവയെല്ലാം ബൈജൂസിനെ കൂടുതൽ പ്രതിസന്ധിയിലാക്കി. 2024-ൽ ബൈജൂസ് പാപ്പരത്ത നടപടികൾക്ക് വിധേയമായി. ഇപ്പോൾ ബൈജൂസിൻ്റെ സ്വത്തുക്കളെല്ലാം ലേല നടപടികളിലാണ്. സ്ഥാപകൻ മലയാളിയായ ബൈജു രവീന്ദ്രൻ അന്വേഷണം നേരിടുന്നു. ഏറ്റവും ഒടുവിൽ 2023-ൽ 358 കോടിയുടെ കരാറുമായി ഡ്രീം 11 സ്പോൺസർമാരായി എത്തി. 2020-ൽ ഐപിഎല്ലിൻ്റെ ടൈറ്റിൽ സ്പോൺസറായി 222 കോടിയുടെ കരാറാണ് അവർ നേടിയത്.

എട്ട് ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിമൂല്യവുമായി മുന്നേറിയിരുന്ന ഡ്രീം 11-ന് 28,000 കോടി രൂപയുടെ ജിഎസ്ടി നോട്ടീസ് ലഭിച്ചതോടെ തകർച്ച ആരംഭിച്ചു. ഇതിനുപിന്നാലെ ഓൺലൈൻ ഗെയിമിംഗ് ബിൽ കൂടി പാസാക്കിയതോടെ ഡ്രീം 11 കൂടുതൽ പ്രതിസന്ധിയിലേക്ക് നീങ്ങി. story_highlight:Team India’s jersey sponsors, including Dream 11, face financial challenges amid BCCI’s record revenues.