മുൻ പ്രധാനമന്ത്രി മൻമോഹൻ സിങ്ങിന്റെ രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തിന്റെ അവസാനം ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ ഒരു സൗമ്യമുഖത്തിന്റെ അസ്തമയം കൂടിയാണ്. 33 വർഷത്തെ സേവനത്തിനുശേഷം 2023 ഏപ്രിലിൽ അദ്ദേഹം രാജ്യസഭയിൽ നിന്ന് വിരമിച്ചു. ഉദാരവൽക്കരണത്തിന്റെ പിതാവെന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന മൻമോഹൻ സിങ് 2004 മുതൽ 2014 വരെ തുടർച്ചയായി രണ്ട് തവണ ഇന്ത്യയുടെ പ്രധാനമന്ത്രിയായി സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. സിഖ് മതസ്ഥനായ ആദ്യ പ്രധാനമന്ത്രി എന്ന പ്രത്യേകതയും അദ്ദേഹത്തിനുണ്ട്.
സാമ്പത്തികശാസ്ത്രത്തിൽ വിദഗ്ധനായ മൻമോഹൻ സിങ് മുൻ പ്രധാനമന്ത്രി പി.വി. നരസിംഹറാവുവിന്റെ നിർബന്ധത്തിനു വഴങ്ങിയാണ് രാഷ്ട്രീയ രംഗത്തേക്ക് കടന്നുവന്നത്. 2004 മേയ് 22-ന് അദ്ദേഹം ഇന്ത്യയുടെ പ്രധാനമന്ത്രിയായി ചുമതലയേറ്റു. ഇടതുപക്ഷത്തിന്റെ പിന്തുണയോടെയായിരുന്നു യുപിഎ സർക്കാർ അധികാരത്തിലെത്തിയത്. എന്നാൽ, അമേരിക്കയുമായുള്ള ആണവക്കരാറിന്റെ പേരിൽ ഇടതുപക്ഷം പിന്തുണ പിൻവലിച്ചപ്പോൾ, 2008 ജൂലൈ 22-ന് മൻമോഹൻ സർക്കാർ ലോക്സഭയിൽ വിശ്വാസവോട്ട് തേടി. സമാജ്‌വാദി പാർട്ടിയുടെ പിന്തുണയോടെ സർക്കാർ വിശ്വാസവോട്ട് നേടി നിലനിന്നു.
2009-ലെ പൊതുതിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ കോൺഗ്രസ് നേതൃത്വത്തിലുള്ള യുപിഎ വീണ്ടും അധികാരത്തിലെത്തിയപ്പോൾ മൻമോഹൻ സിങ് രണ്ടാം തവണയും പ്രധാനമന്ത്രിയായി. 2014 മേയ് 26-ന് അദ്ദേഹം പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനം ഒഴിഞ്ഞു. അസമിൽ നിന്നുള്ള രാജ്യസഭാംഗമായിരുന്നു അദ്ദേഹം ധനമന്ത്രിയും പ്രധാനമന്ത്രിയുമായത്. ലോക്സഭയിൽ അംഗമായിട്ടില്ലാത്ത അപൂർവ നേതാക്കളിൽ ഒരാളാണ് മൻമോഹൻ സിങ്.
നരസിംഹറാവു സർക്കാരിൽ ധനമന്ത്രിയായിരിക്കെ, മൻമോഹൻ സിങ് ഇന്ത്യയുടെ സാമ്പത്തിക അടിത്തറ മാറ്റിമറിക്കുന്ന പരിഷ്കാരങ്ങൾ നടപ്പിലാക്കി. ഇന്ത്യൻ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ ആഗോളവൽക്കരണത്തിനും ഉദാരവൽക്കരണത്തിനും വേണ്ടി തുറന്നിട്ടത് ഈ കാലഘട്ടത്തിലാണ്. സാമ്പത്തിക നയങ്ങൾക്കു പുറമേ, ബാങ്കിങ് മേഖലയിലെ പരിഷ്കാരങ്ങൾ, കാർഷിക വായ്പ എഴുതിത്തള്ളൽ, ദേശീയ ഗ്രാമീണ തൊഴിലുറപ്പ് പദ്ധതി, ദേശീയ റൂറൽ ഹെൽത്ത് മിഷൻ, യൂണീക് ഐഡന്റിഫിക്കേഷൻ അതോറിറ്റി ഓഫ് ഇന്ത്യ രൂപീകരണം, വിവരാവകാശ നിയമം തുടങ്ങിയവയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ കാലത്തെ പ്രധാന നേട്ടങ്ങളാണ്.
പ്രധാനമന്ത്രിയാകുന്നതിനു മുമ്പ് റിസർവ് ബാങ്ക് ഗവർണർ (1982-85), രാജ്യാന്തര നാണയനിധിയുടെ ഇന്ത്യയിലെ ഡയറക്ടർ (1985), ആസൂത്രണ കമ്മീഷൻ ഉപാധ്യക്ഷൻ (1985-87), രാജ്യസഭാ പ്രതിപക്ഷ നേതാവ് (1998-2004), യുജിസി അധ്യക്ഷൻ തുടങ്ങിയ നിരവധി പ്രധാന സ്ഥാനങ്ങൾ മൻമോഹൻ സിങ് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. 1991-ലെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക പരിഷ്കാരങ്ങളുടെ മുഖ്യ ശില്പിയെന്ന നിലയിലും അദ്ദേഹം അറിയപ്പെടുന്നു.
Story Highlights: Manmohan Singh: Reformer who unfettered economy
