ഹമാസ് തടവുകാരായിരുന്ന നാലുപേരുടെ മൃതദേഹങ്ങൾ ഇസ്രായേലിന് കൈമാറി. 2023 ഒക്ടോബർ 7-ന് നടന്ന ഹമാസ് ആക്രമണത്തിനിടെയാണ് ഇവർ ബന്ദികളാക്കപ്പെട്ടത്. ഖാൻ യൂനിസിൽ നടന്ന ചടങ്ങിൽ കറുത്ത ശവപ്പെട്ടികളിലാക്കിയ മൃതദേഹങ്ങൾ പൊതുപ്രദർശനമായി കൈമാറ്റം ചെയ്തു. 32 വയസ്സുകാരിയായ ഷിരി ബിബാസ്, ഒൻപതു മാസം പ്രായമുള്ള മകൻ ഫിർ, നാലു വയസ്സുകാരൻ ഏരിയൽ, 83 വയസ്സുകാരനായ ഓദീദ് ലിഫ്ഷിറ്റ്സ് എന്നിവരാണ് മരിച്ചവർ.
ഹമാസ് തടവറയിലെ ദുരിതങ്ങളുടെ പ്രതീകമായിരുന്നു ബിബാസ് കുടുംബം. 2023 ഒക്ടോബർ 7-ലെ ആക്രമണത്തിനിടെ ബിബാസ് കുടുംബത്തെയാകെ ഹമാസ് ബന്ദികളാക്കിയിരുന്നു. ഷിറിയുടെ ഭർത്താവ് യാർദെൻ ബിബാസിനെ 484 ദിവസങ്ങൾക്ക് ശേഷം മോചിപ്പിച്ചെങ്കിലും കുടുംബത്തിലെ മറ്റുള്ളവരുടെ ജീവൻ നഷ്ടമായി. റെഡ് ക്രോസ് പ്രതിനിധികൾ മൃതദേഹങ്ങൾ ഏറ്റുവാങ്ങി ഇസ്രായേൽ സൈന്യത്തിന് കൈമാറി.
ഓദീദ് ലിഫ്ഷിറ്റ്സ് മരിച്ചിട്ട് ഒരു വർഷത്തിലേറെയായെന്ന് ഇസ്രായേൽ നാഷണൽ സെന്റർ ഓഫ് ഫോറൻസിക് മെഡിസിൻ മേധാവി ചെൻ കുഗൽ സ്ഥിരീകരിച്ചു. എന്നാൽ മറ്റുള്ളവരുടെ മരണകാരണം ഇപ്പോഴും വ്യക്തമല്ല. 2023 നവംബറിൽ ഇസ്രായേലിന്റെ മിസൈലാക്രമണത്തിലാണ് തടവുകാർ കൊല്ലപ്പെട്ടതെന്നാണ് ഹമാസിന്റെ വാദം. 16 മാസക്കാലം ഹമാസ് ഈ മൃതദേഹങ്ങൾ എങ്ങനെ സൂക്ഷിച്ചു എന്ന ചോദ്യം ബാക്കിനിൽക്കുന്നു.
മൃതദേഹങ്ങൾ സൂക്ഷിക്കാൻ ഹമാസ് ഉപയോഗിച്ചിരിക്കാവുന്ന മൂന്ന് സാധ്യതകളാണ് വിദഗ്ധർ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നത്. റഫ്രിജറേഷൻ അല്ലെങ്കിൽ കോൾഡ് സ്റ്റോറേജ് സൗകര്യങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കാം. താൽക്കാലിക കോൾഡ് സ്റ്റോറേജ് സൗകര്യങ്ങളോ മോർച്ചറികളോ ആയിരിക്കാം ഇവ. തുരങ്കങ്ങളിലോ സുരക്ഷിത സ്ഥലങ്ങളിലോ ആയിരിക്കാം ഇവ സജ്ജമാക്കിയിരുന്നത്.
ഫോർമാൽഡിഹൈഡ് പോലുള്ള രാസവസ്തുക്കൾ ഉപയോഗിച്ച് മൃതദേഹങ്ങൾ എംബാം ചെയ്തിരിക്കാനും സാധ്യതയുണ്ട്. ഇത് മൃതദേഹങ്ങൾ കേടുകൂടാതെയിരിക്കാൻ സഹായിക്കും. മൃതദേഹങ്ങൾ കേടുകൂടാതെ തിരിച്ചറിയാനും കൈമാറ്റം ചെയ്യാനും കഴിയുന്ന വിധത്തിലായിരുന്നു. 16 മാസത്തേക്ക് കേടുപാടുകളില്ലാതെ മൃതദേഹം സൂക്ഷിക്കാൻ റഫ്രിജറേഷൻ സഹായിക്കും.
പ്രകൃതിദത്തമായ സംരക്ഷണവും ഒരു സാധ്യതയാണ്. തണുത്തതോ വരണ്ടതോ ആയ ഭൂഗർഭ സ്ഥലങ്ങളിൽ സൂക്ഷിച്ചതിനാൽ സ്വാഭാവികമായി അഴുകൽ മന്ദഗതിയിലായതാകാം. ഹമാസ് ഉപയോഗിക്കുന്ന തുരങ്കങ്ങൾ പോലുള്ളവ ഉദാഹരണങ്ങളാണ്. മുഖംമൂടി ധരിച്ച ഹമാസ് തോക്കുധാരികളും വൻ ജനക്കൂട്ടവും പങ്കെടുത്ത ചടങ്ങിലാണ് മൃതദേഹങ്ങൾ കൈമാറിയത്.
Story Highlights: Hamas returned the bodies of four hostages, including a family of three, after holding them captive for 16 months following the October 2023 attack.