മുൻ പ്രധാനമന്ത്രി മൻമോഹൻ സിങ്ങിന്റെ രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തിന്റെ അവസാനം ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ ഒരു സൗമ്യമുഖത്തിന്റെ അസ്തമയം കൂടിയാണ്. 33 വർഷത്തെ സേവനത്തിനുശേഷം 2023 ഏപ്രിലിൽ അദ്ദേഹം രാജ്യസഭയിൽ നിന്ന് വിരമിച്ചു. ഉദാരവൽക്കരണത്തിന്റെ പിതാവെന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന മൻമോഹൻ സിങ് 2004 മുതൽ 2014 വരെ തുടർച്ചയായി രണ്ട് തവണ ഇന്ത്യയുടെ പ്രധാനമന്ത്രിയായി സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. സിഖ് മതസ്ഥനായ ആദ്യ പ്രധാനമന്ത്രി എന്ന പ്രത്യേകതയും അദ്ദേഹത്തിനുണ്ട്.
സാമ്പത്തികശാസ്ത്രത്തിൽ വിദഗ്ധനായ മൻമോഹൻ സിങ് മുൻ പ്രധാനമന്ത്രി പി.വി. നരസിംഹറാവുവിന്റെ നിർബന്ധത്തിനു വഴങ്ങിയാണ് രാഷ്ട്രീയ രംഗത്തേക്ക് കടന്നുവന്നത്. 2004 മേയ് 22-ന് അദ്ദേഹം ഇന്ത്യയുടെ പ്രധാനമന്ത്രിയായി ചുമതലയേറ്റു. ഇടതുപക്ഷത്തിന്റെ പിന്തുണയോടെയായിരുന്നു യുപിഎ സർക്കാർ അധികാരത്തിലെത്തിയത്. എന്നാൽ, അമേരിക്കയുമായുള്ള ആണവക്കരാറിന്റെ പേരിൽ ഇടതുപക്ഷം പിന്തുണ പിൻവലിച്ചപ്പോൾ, 2008 ജൂലൈ 22-ന് മൻമോഹൻ സർക്കാർ ലോക്സഭയിൽ വിശ്വാസവോട്ട് തേടി. സമാജ്വാദി പാർട്ടിയുടെ പിന്തുണയോടെ സർക്കാർ വിശ്വാസവോട്ട് നേടി നിലനിന്നു.
2009-ലെ പൊതുതിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ കോൺഗ്രസ് നേതൃത്വത്തിലുള്ള യുപിഎ വീണ്ടും അധികാരത്തിലെത്തിയപ്പോൾ മൻമോഹൻ സിങ് രണ്ടാം തവണയും പ്രധാനമന്ത്രിയായി. 2014 മേയ് 26-ന് അദ്ദേഹം പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനം ഒഴിഞ്ഞു. അസമിൽ നിന്നുള്ള രാജ്യസഭാംഗമായിരുന്നു അദ്ദേഹം ധനമന്ത്രിയും പ്രധാനമന്ത്രിയുമായത്. ലോക്സഭയിൽ അംഗമായിട്ടില്ലാത്ത അപൂർവ നേതാക്കളിൽ ഒരാളാണ് മൻമോഹൻ സിങ്.
നരസിംഹറാവു സർക്കാരിൽ ധനമന്ത്രിയായിരിക്കെ, മൻമോഹൻ സിങ് ഇന്ത്യയുടെ സാമ്പത്തിക അടിത്തറ മാറ്റിമറിക്കുന്ന പരിഷ്കാരങ്ങൾ നടപ്പിലാക്കി. ഇന്ത്യൻ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയെ ആഗോളവൽക്കരണത്തിനും ഉദാരവൽക്കരണത്തിനും വേണ്ടി തുറന്നിട്ടത് ഈ കാലഘട്ടത്തിലാണ്. സാമ്പത്തിക നയങ്ങൾക്കു പുറമേ, ബാങ്കിങ് മേഖലയിലെ പരിഷ്കാരങ്ങൾ, കാർഷിക വായ്പ എഴുതിത്തള്ളൽ, ദേശീയ ഗ്രാമീണ തൊഴിലുറപ്പ് പദ്ധതി, ദേശീയ റൂറൽ ഹെൽത്ത് മിഷൻ, യൂണീക് ഐഡന്റിഫിക്കേഷൻ അതോറിറ്റി ഓഫ് ഇന്ത്യ രൂപീകരണം, വിവരാവകാശ നിയമം തുടങ്ങിയവയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ കാലത്തെ പ്രധാന നേട്ടങ്ങളാണ്.
പ്രധാനമന്ത്രിയാകുന്നതിനു മുമ്പ് റിസർവ് ബാങ്ക് ഗവർണർ (1982-85), രാജ്യാന്തര നാണയനിധിയുടെ ഇന്ത്യയിലെ ഡയറക്ടർ (1985), ആസൂത്രണ കമ്മീഷൻ ഉപാധ്യക്ഷൻ (1985-87), രാജ്യസഭാ പ്രതിപക്ഷ നേതാവ് (1998-2004), യുജിസി അധ്യക്ഷൻ തുടങ്ങിയ നിരവധി പ്രധാന സ്ഥാനങ്ങൾ മൻമോഹൻ സിങ് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. 1991-ലെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക പരിഷ്കാരങ്ങളുടെ മുഖ്യ ശില്പിയെന്ന നിലയിലും അദ്ദേഹം അറിയപ്പെടുന്നു.
Story Highlights: Manmohan Singh: Reformer who unfettered economy
പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദി ബിഹാറിൽ 7000 കോടി രൂപയുടെ പദ്ധതികൾക്ക് തറക്കല്ലിട്ടു. അമൃത് Read more
അടിയന്തരാവസ്ഥ ജനാധിപത്യ ചരിത്രത്തിലെ കറുത്ത അധ്യായമാണെന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. അടിയന്തരാവസ്ഥയുടെ Read more
50 വർഷം മുൻപ് ഇന്ത്യയിൽ അടിയന്തരാവസ്ഥ പ്രഖ്യാപിച്ചു. പ്രതിപക്ഷത്തിന്റെ ശബ്ദങ്ങളെ അടിച്ചമർത്തുകയും മൗലിക Read more
ഓപ്പറേഷൻ സിന്ദൂർ വിശദീകരിക്കുന്നതിനുള്ള എംപിമാരുടെ പ്രതിനിധി സംഘം ഇന്ന് യാത്ര തിരിക്കും. രണ്ട് Read more
മുസ്ലിം ലീഗ് എന്നും തീവ്രവാദത്തിനും വർഗീയവാദത്തിനും എതിരാണെന്ന് സാദിഖ് അലി ശിഹാബ് തങ്ങൾ Read more
പാർലമെന്റിന്റെ പരമോന്നത അധികാരത്തെ വീണ്ടും ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു ഉപരാഷ്ട്രപതി ജഗ്ദീപ് ധൻഖർ. ഭരണഘടനയുടെ രൂപഘടന Read more
വഖഫ് നിയമ ഭേദഗതി ബില്ലിൽ രാഷ്ട്രപതി ഒപ്പ് വയ്ക്കരുതെന്ന് അഭ്യർത്ഥിച്ച് മുസ്ലിം ലീഗ് Read more
ഗ്രോക് എഐ എന്ന കൃത്രിമ ബുദ്ധി മോഡലിന്റെ പ്രതികരണങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലെ ഭരണകക്ഷിയായ ബിജെപിക്ക് Read more
ഡൽഹിയിലെ രാജ്ഘട്ടിന് സമീപം മുൻ പ്രധാനമന്ത്രി ഡോ. മൻമോഹൻ സിങ്ങിന്റെ സ്മാരകം നിർമ്മിക്കാൻ Read more
ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ശശി തരൂർ വേറിട്ട വ്യക്തിത്വമാണെന്ന് എം മുകുന്ദൻ. ഏത് പാർട്ടിയിലായാലും Read more
